ทฤษฏีกับการวิจัย

การสังเกตการณ์ที่ใช้วิธีการทางวิทยา ศาสตร์ นำไปสู่การสร้างทฤษฎีขั้นต้น ที่สามารถนำมาใช้อธิบายปรากฏการณ์และการพยากรณ์ที่ทฤษฎีทำให้มีขึ้น ซึ่งโดยวิธีการทางวิทยาศาสตร์จะต้องมีการทดสอบการทำนายหรือพยากรณ์ดังกล่าว ถ้าการพยาการณ์ได้รับการยืนยันในการทดสอบแล้ว ชี้ให้เห็นว่าทฤษฎีมีประโยชน์ใช้ในปรากฏการณ์หนึ่งๆ ได้ แล้วยังนำไปสู่การสร้างทฤษฎีที่สมบูรณ์ขึ้นซึ่งยังอาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ เสมอ ถือเป็นทฤษฎีขั้นต้นใหม่ ในอีกทางหนึ่งเมื่อการทดสอบการพยากรณ์ไม่ผ่าน ก็เป็นตัวบ่งชี้ว่าทฤษฎีไม่ถูกต้อง และนำไปสู่การสร้างทฤษฎีขึ้นใหม่ขั้นต้นอีก

ในการหาเหตุผลของมนุษย์ JohnsonLaird (1983) ได้แนะไว้ว่าแทนที่จะขึ้นอยู่กับหลักสามัญการของตรรกะทั่วไป มนุษย์ยังได้ลงความเห็น(inference) โดยการสร้างรูปแบบปัญหาในความคิด (mental representation of problem) ในบริบท ให้เป็นพื้นฐานสำหรับการทำนิรนัยต่อไป ซึ่งอาจจะอยู่ในรูปของทฤษฎี จากประสบการณ์ของมนุษย์ที่เกี่ยวข้องไม่เฉพาะการคิดการกระทำแต่รวมไปถึงความ รู้สึก